ÇOCUK GELİŞİMİNDE OYUN VE OYUNCAK

Oyun çocuğun en önemli işidir. Çocukların yaşlarına uygun olarak eğlenerek öğrendikleri, göz ardı edilmemesi gereken bir gerçektir.

Çocukların gelişimi için, duygularını anlaması ve paylaşabilmesi, algıladıkları dünyayı yansıtabilmeleri ve deneyimleyebilmeleri için gereklidir.

Çocukların sosyal, zihinsel, duygusal ve motor becerilerini geliştirmek oyun ile mümkündür.  Oyunla çocuklarda neler mümkün olur:

•    Kas becerileri artar ve gelişir

•    Hayal gücünü arttırır

•    Yaratıcı düşünme becerilerini geliştirir

•    Problem çözme ve sorumluluk alma davranışı geliştirir

•    Dikkatini toplama ve sürdürme oranını arttırır

•    Kendini, ailesini, çevresini ve dünyayı öğrenmesini kolaylaştırır

•    İfade becerilerini, beden dilini kullanmayı, dil becerilerini pekiştirir

•    Duygularını ve algılarını dış dünya ile paylaşma imkânı bulur

•    Anlamayı ve anlaşılmayı sağlar

•    Plan yapma, organize olma becerilerini geliştirir

•    Sınırlar içinde özgür olma hissini yaşatır

•    Toplum kurallarını, sosyal rolleri kendi alanında deneyimleme ve öğrenme imkânı verir.

•    Seçim yapma ve seçimlerinin sonuçlarını görme şansı elde edilir

Çocukların oyun kurabilmesi için kendileri ve hayal güçleri yeterlidir. Oyuncaklara hiç ulaşamasa bile bir çocuk, istediği her nesneyi bir oyuncak gibi kullanıp oyun kurma becerisine sahiptir. Henüz birkaç aylık olan bir bebek bile sadece ellerini inceleyip onları hareket ettirerek kendine eğlenceli bir oyun üretebilmekte ve bundan hem bedensel hem zihinsel olarak faydalanabilmektedir. Yine de çocukların oyuncaklara da ihtiyaçları vardır. Gelişimlerini arttırmak ve daha çok gelişim alanında becerilerini geliştirmek için oyuncaklardan yararlanılır.

Çocukların ilk 6 yılında edinmesi gereken oyuncak çeşitleri yaşlarına göre aşağıdaki gibi sıralanabilir:

•    Çıngıraklar (sallayarak ses çıkartan basit oyuncak çeşitleri)

•    Peluş oyuncaklar (yumuşak ve kaba şekilli oyuncaklar)

•    Sesli-ışıklı-basmaya tepkili oyuncaklar (ilk pilli oyuncak tipi- top fırlatan, ses çıkartan, düğmesine basılınca ya da düğmesi çevrilince bir çeşit tepki veren oyuncak tipi)

•    Dizilebilen, iç içe geçirilebilen kaplardan ya da kutulardan oluşan oyuncak çeşidi

•    Şekilli kutular (şekillerin kendilerine uygun deliklerden içeri atılabildiği oyuncak türü)

•    Çekerek yürütülebilen oyuncaklar (ipinden ya da sopasından çekilerek ya da itilerek hareket ettirilebilen oyuncak tipi)

•    Toplar (büyükten başlayarak yaşa göre küçülebilen top çeşitleri)

•    Müzikli oyuncaklar (melodik, nota sesi çıkarabilen oyuncak çeşitleri)

•    Kitaplar (çocuğun yaş düzeyine göre seçilen ve onara okuyarak eşlik edebileceğiniz resimli kitap çeşitleri)

•    Tahta bloklar (büyüklükleri yaşa göre seçilen istediği şeyi inşa edebileceği tahta küpler)

•    El arabası (bebek ya da el arabası çeşitleri)

•    Oturarak sürülebilecek araba ya da araç çeşitleri

•    Çay ve yemek takımları

•    Oyuncak bebek çeşitleri

•    Yapbozlar (yaş düzeyine göre az ve büyük parçalı, yaşa göre küçülen ve parça sayısı artan yapbozlar, önceleri tahtadan sonra karton puzzle çeşitleri)

•    Oyun hamurları ve şekillendirme malzemeleri

•    Pastel boya, mum boya, kelem ve tahta kalemleri, tebeşirler (çocukların yaş düzeyine göre kalından inceye giden boyama ve çizme malzemeleri)

•    İnşa etmeye yarayan oyuncaklar (yaş düzeyine göre küçülen legolar)

•    Uygulamalı ve etkinlik içeren oyuncaklar (tamir seti, dikiş makinesi, çamaşır makinesi, ütü vb.)

•    Minyatür dünya oyuncakları (dünyada var olan pek çok nesnenin küçültülmüş oyuncakları)

Çocukların bu oyuncaklardan en üst düzeyde faydalanabilmeleri için yaş düzeyine uygun olarak seçilmeleri önemlidir. Bir oyuncakla oynama becerisini henüz kazanmamış çocuk için o oyuncakla oynama süresi çok kısa olacak ve cazibesini çok kısa sürede yitirecektir.

Çocuklarımızı iyi tanımanın, onların bizi ve dünyayı nasıl algıladıklarını takip edebilmenin en kolay yolu onların oyunlarını izlemektir. Beden dili, kullandıkları ifadeler ve oyuncakları kullanış biçimleri, hatta seçtikleri oyuncak çeşitleri bile bize bir şeyler söyler. Çocuklarımızla beraber oyun oynamak; sadece onunla beraber kendi oyunumuzu kurmak kadar onların oyunlarında bize rol vermelerine izin vermek de demektir. Oyunlarındaki kurgularında kendilerini ve ebeveynlerini nasıl gördüklerini, yönlendirmesiz ve eşlikçi oyunlarda daha net algılayabiliriz.

Oyun dili önemlidir. Günlük hayatta sorduğunuz sorulara alamadığınız cevapları, çocuklarla doğru şekilde kurulan oyunlarda oyun dili ile öğrenebiliriz. Bu neslin bizden farklı pek çok özelliği var. Onlara destek olabilmemiz için onları anlamak ve onlarla beraber yürümek gerekmekte. Onların bizi yönlendirmesi değil, bizim onlara rehberlik edebilmemiz için oyun en önemli aracımız olabilir.